Bremangerlandet • Motvind Norge

Bremangerlandet vindkraftverk

Foto: Jørund Nygård, Kjell Aga Ulvestad, Svenn Petter Kjerpeset, Jostein Nygård

Jørund Nygaard

Bård S. Solem
Kart/Illustrasjoner

Publisert: 1. mai 2020
Oppdatert: 13. januar 2021 11:14

Kontroversar

Trekkfugl: Vil stenge flaskehalsar i hovudruta for fugletrekket frå Afrika til arktiske områder med turbinar
Klimaavtrykk: Store deler av området er terrengdekkande myr
Rasfare: Inngrep i myr vil auke drenering til elv med registrert høg flaumrasfare mot busetting
Naturmangfald: Inngrep i inngrepsfri natur (INON), hubro, kongeørn, havørn, høyfjellsarter av fugl, flaggermus
Naturvern: Grenser til foreslått verneområde under behandling i regjeringa
Telekommunikasjon: Konflikt med nasjonal hovedsendar
Luftfart: Potensiell forstyrrelse av luftfartskommunikasjon via hovudsendar
Forsvarsomsyn: Forsvaret meinar delar av anlegget vil forstyrre deira radarsystem
Friluftsliv: Registrert lokalt viktig friluftsområde, grenser til regionale og nasjonale friluftsområder
Turistattraksjoner: Vetvika, Hornelen, Tongane Kystfort, Helleristingane i Vingen
Kulturminner: Varpestølen, Rugsund Handelstad, steinalderbuplassar i Skatestraumen
Helse: Drikkevannskjelder, støy, skyggekast
Transport: Massetak fjernar vinddempende massar ved fylkesvegen. Kan isolere øysamfunnet i uvær
Miljøkategori: D/E. Riksantikvaren og Miljødirektoratet har frarådd prosjektet. Innsigelse fra Fylkesmannen. Stor konflikt i fylkesplan for Sogn og Fjordane.

NVE gav avslag på konsesjon i 2015 på grunn av konsekvensar for fugl, tap av inngrepsfri natur, friluftsliv og sumvirkningar med andre vindkraftverk i regionen.
OED ved Terje Søviknes overprøvde NVEs avslag og ga konsesjon.

Området og landskapet

Vindkraftverket er planlagt på Norges vestligaste fjellplatå på Bremangerlandet, den største øya i det tidlegare Sogn og Fjordane. Øya ligger delvis i Nordfjord og Sunnfjord, midt mellom Bergen og Ålesund. Det er ein av dei vestligaste stadane i Norge, og er ope mot storhavet.

Bygdene, fiskeværa og gardane på øya er kjent under fellesbetegnelsen Bremanger. Dette er også namnet på kommunen. Namnet kjem av norrønt «Fjorden der båra bryt». Som namnet indikerar så er øya delt opp av ein større fjord, Bremangerpollen, og mesteparten av befolkninga bur langs denne. Øya er kjent for sitt trelause lyngheilandskap, sine kvite sandstrender, høge sjøklipper som inkluderar den høgaste i Europa, fiskevær, sjøfuglkoloniar, sjømat og maritim kultur. Fjellplatået er dominert av store terrengdekkande myrer, fjellvatn og kystlynghei. Platået og øya endar i enorme klipper på nesten alle sider. I kvar retning du ser er det panoramautsikt. Sørover ser ein Frøyalandet og Florø-skjærgården med sine fjelløyer. I aust ser ein Nordfjord, Sunnmørsalpane og isbreane på fastlandet. I nordaust ser ein Vågsøy-platået og Stadtlandet reise seg frå havet. Vestover ser ein det endelause storhavet. Her står du lengst vest i Norge og høyrer bølgene drønne i klippeveggane 500 meter under deg.

På naboøya Frøya, tilknytta med bruforbindelse, finn ein Sør-Norge sitt største og best bevarte fiskevær, Kalvåg. Dette er ei populær gjestehamn og har ein av dei beste sjømatresturantane i landet. Bremangerlandet er tilknytta fastlandet gjennom ein undersjøisk tunnel. Øysamfunnet minner ofte tilreisande om Lofoten, og reiselivsnæringa har sett god vekst dei seinare åra, og mange fryktar for konsekvensane ved ei utbygging. NHO Reiseliv har ytra sterk motstand mot utbyggingsplanane.

Saka

Utbyggar SFE vil bygge ut vindkraft på øya Bremangerlandet i unik kystnatur, midt i fugletrekket, i CO2-rik torvmyr – mot kommunen si vilje.

Den aukande motstanden mot vindkraftverket er ikkje berre ein lokal kamp for å bevare livskvalitet og friluftsglede. Viktige nasjonale interesser er i sterk konflikt med vindkraftverket og ei realisering vil svekke naturmangfaldslova så mykje at det er vanskelig å sjå at den vil vere relevant i framtidige utbyggingssaker.

Det vart dokumentert med fugleradarmålingar i 2018 at ein av verdas viktige trekkvegar – hovudtrekket mellom Afrika og arktiske områder, går konsentrert gjennom flaskehalsar i dalfører på Bremangerlandet. I utbyggingsplanane er det turbinar eller kraftlinjer i samtlege områder med konsentrerte fugletrekk på øya. Dette er dermed truleg den mest skadelege plasseringa av eit vindkraftverk som er mogleg for trekkfugl i Norge. Sjølv NORWEA, bransjeorganisasjonen for vindkraftprodusentar uttalar at vindkraft ikkje kan plasserast i fugletrekk. I konsesjonsbehandlinga la både NVE og OED til grunn at fugletrekka gjekk lenger vest, over ope hav, på tross av at det fanst fugleradarmålingar frå 2012 som viste det motsatte.

Fjellplatået på Bremangerlandet er det største inngrepsfrie området på kysten av Sør-Norge. Det er samanhengande urørt frå «hav til fjell», og dermed den mest sjeldne og verdifulle typen urørt natur i Norge. Platået er ein ressurs med sjeldan natur som vert stadig meir verdifull, og byr stadig fleire besøkande på store naturopplevingar. Det varierar frå populære stiar og stølar, til store områder knapt med menneskeleg påverknad. Det er ope, trelaust og småkupert, dominert av store terengdekkande myrer, fjellvatn og steindekte knausar med innslag av lynghei.

Det er det vestlegaste og sørlegaste kystplatået i Norge, det er også det høgaste. Følgeleg er det staden med alle dei vestlegaste høge fjella i landet. I aust, nord og vest endar øya i enorme havklipper, inkludert den høgaste i Europa, Hornelen, med sitt imponerande overheng og stup på 860 meter. Fjellet er kjent for sine troll, jotnar og hekser som vikingkongar i fleire segn og soger prøvde å beseire. Langs sherpastien opp, vil utbyggerane ha kraftlinjer for å koble på vindkraftverket. Samstundes pågår det ein prosess i regjeringa med å gjere akkurat det same området til nasjonalpark og nasjonalt kulturområde. Dei store klippene blir i vest brutt opp av ei einsleg veglaus vik, Vetvika, med ei av dei mest spektakulære sandstrendene i verda. Stien dit er den raskast veksande turistattraksjonen i regionen, men er planlagt avstengt av vindkraftverket. Stien blei verken nemnt eller vurdert av OED når det blei gitt konsesjon. Det same gjelder pilgrimsleden Kinn-Selja som går over øya – rett gjennom planområdet.

Bremangerlandet har fleire omliggande fuglefjell, og heile området er rekna som eit av dei viktigaste for sjøfugl i landet med kritiske bestandar av lundefugl, ærfugl, tjeld, fiskemåke, gråmåke, svartbak, makrellterne, rødnebbterne samt lommar, lappedykkarar og andefuglar. Bremanger er sørlegaste lokalitet for mange av artane, og særleg på vinteren trekker større mengder sjøfugl frå koloniar lengre nord i Norge hit for å overvintre. Tilstrømminga av sjøfugl trekker også til seg store ørnebestandar fra indre fjordstrøk. På platået er det hekkande bestandar av ein rekke høgfjellsfuglar som boltit, lappspurv, bergirisk, sanglerke og lirype. Artsamansettinga av fuglar på vert rekna for å vere unik i Norge, med unntak av delar av Finnmarkskysten. I tillegg til å være et eit viktig område for havørn, kongeørn og vandrefalk, er Bremanger kjerneområde for hubro i ein ellers svak region, med ein rekke hekkeplassar konsentrert i Skatestraumen og Frøysjø-området som skiller øya frå fastlandet. Hjortebestanden er ein av dei største i landet, og ellers beitar sau og geiter på platået. Øya har viktige bestandar av flaggermus.

På dette unike fjellplatået er det altså gitt konsesjon til vindindustri. Godkjennelsen blei gitt på bakgrunn av ei konsekvensutredning frå 2011 der konsulentselskapet berre brukte ein dag på naturundersøkelsane. OED hadde forsåvidt også ei synfaring i 2017, men denne blei gjennomført i tjukk tåke. Området har aldri blitt undersøkt etter nyare naturtypekartlegging og sopp og moseartar har aldri vert undersøkt. Bremangerlandet blir rekna for å ha viktige bestandar av raudlista artar flaggermus, men heller ikkje dette er undersøkt. OED innrømte at kvaliteten på undersøkelsane var mangelfulle, men gav konsesjon likevel.

I utbyggingsområdet ligg det største myrområdet i regionen. Høg årsnedbør betyr at myrene følger terrenget. Vegskjæringar og oppstillingsplassar i denne typen myr gjev drenering av store areal. Resultatet blir rask omdanning av karbonrik torv og store CO2-utslepp. Forskning frå Skottland viser at vindkraft i slike områder vil kunne ha eit negativt klimabidrag over heile konsesjonsperioden, og myrtypen kan aldri restaurerast tilbake til naturtilstanden. Utbygging av Bremangerlandet vindkraftverk vil altså sannsynlegvis auke norske CO2-utslepp. Like alarmerande er det at NVE har registrert størst mogleg flaumrasfare i ei elv som rasar ned mot bebyggelsen i Bremanger. Elva får vassføringa frå myrområdet, og ei utbygging vil redusere den flaumdempande effekten av myra – med potensielt fatale følger.

Klimatiske forhold tilsier at anlegget vil bli eit av dei med størst utfordringer med iskast i Norge. Risikoen for iskast er størst i områder med temperaturar mellom 5 og 0 grader, høg luftfuktigheit og høg årsnedbør. Bremangerlandet ute i havgapet har høy luftfuktighet og det er mildt året rundt. Samtidig er det såpass høgt til fjells oppe på platået at frost er vanlig i alle månedar utanom sommaren. Årsnedbøren er svært høg.

Vindkraftverket vil dermed ikkje berre gjere populære friluftsområder og turistattraksjonar mindre attraktive, det vil også gjere det farleg å ferdast der utanom sommaren. Området er i dag det mest snøsikre på øya og særleg viktig som lokalt rekreasjonsområde på vinteren. Størstedelen av utbyggingsområdet er registrert som viktig lokalt friluftsområde, og det grensar til regionale og nasjonalt viktige friluftsområder. Idrettslaget og DNT har til saman seksten turpostar på øya, samtlege vil få utsikt til turbinar, og fleire vil bli sterkt støypåvirka.

Ei rekke hytter og bustadar vil komme innanfor maksimale støygrenser på 45 dba. Spesielt er utfordringa stor for kulturmiljøet Varpestølen. Her kjem næraste turbin berre 120 meter frå, noko som vil ødelegge stølen som kulturminne og fritidsbustadar med aktiv bruk. Delar av lokalbefolkninga i Bremanger vil bli utsatt for for høg støypåverknad, særleg gjeld dette langs Dalavatnet, ein arm av fjorden Bremangerpollen som delar opp øya.

I nasjonale retningslinjer for planlegging og lokalisering av vindkraft er det skissert kva konflikter med andre interesser som talar i mot vindkraftutbygging. Dette er: Vern, landskap, biologisk mangfald, inngrepsfrie areal, kulturminner og kulturmiljø, friluftsliv, støy, reiseliv, forsvarshensyn, landbruk, sivil luftfart og samiske interesser. Alle skal vektleggast, og ei sterk nok konflikt med berre ei av dei, skal i utgangspunktet bety avslag. Bremangerlandet er i ein unik situasjon, med store uavklarte konflikter på alle punkt utanom landbruk og samiske interesser. Området var òg avmerka med høg konflikt i fylkesplan for vindkraft. Dette latterleggjer heile konsesjonssystemet og er ein åpenbar svikt som illustrerar at godkjenninga til vindkraftverket var politisk motivert, og ikkje fagleg fundamentert. I tillegg til NVE sitt opprinnelege avslag i 2015, så fjerna NVE området frå nasjonal ramme for vindkraft i 2019 i samråd med Miljødirektoratet og Riksantikvaren på grunn av fugletrekk, sjeldne landskap og flaggermus. Området er altså offisielt vurdert som ueigna til vindkraft på grunn av dei store konfliktene.

Forsvaret har varsla at vindkraftverket vil svekke radarsystemet deira og er negative. Norges Televisjon, som har konsesjon på hovudsendaren på Bremangerlandet, meiner at forstyrrelsane frå turbinane vil bli så store at sameksistens er umogleg. Denne hovudsendaren har digitalt bakkenett, radio, naudnett, mobilnett, luftfartskommunikasjon og forsvarskommunikasjon. Ei utbygging vil altså betydeleg svekke samfunnstryggleiken for store delar av kysten av Sogn og Fjordane og Sunnmøre.

Det har skapt stor kontrovers lokalt at massetak er plasserte rett ved drikkevasskjelder og vil ha avrenning til desse. Utbyggaren sitt konsulentselskap har anbefalt flytting av massetak, men så langt er dette ikkje hensynstatt. Mattilsynet er kritiske til ivaretakinga av drikkevatn sjølv om planen med flytting vert gjennomført. Eit massetak ved tilkomstvegen der den utledar frå fylkesvegen er også kontroversielt. Staden er utsatt for svært turbulente vindkast og det har vert ulykker med tungtransport der. Massene som utbyggar vil sprenge ut er knausar som dempar vinden mot fylkesvegen. Gjennomføring av planane vil dermed kunne isolere øysamfunnet når det er mykje vind, med spesielt store utfordringar for eksportindustrien.

Kraftlinja som trengs for å koble anlegget på sentralnettet er også kontroversiell. Den bryter både med signerte grunneigaravtaler og vilkåra frå kommunen. Den vil gå gjennom nasjonale/internasjonale friluftsområder ved Hornelen, i luftspenn over hovedskipsleia langs kysten, gjennom den største konsentrasjon av steinalderbuplassar i Norge – med tilknytning til bergkunstfeltet Vingen som det blir jobba med UNESCO-verdensarvstatus for, forbi Tongane Kystfort, det største tyske fortet på vestlandet og eit av dei få med aktive krigshandlingar, den freda Rugsund Handelstad frå 1600-tallet og hekkeplassar for hubro i urørt natur. Allereie i 2007 ropte Riksantikvaren varsku for området, og erklærte det som eit av 27 områder langs norskekysten der ein under ingen omstendighetar kunne etablere vindindustri.

Status

Det et klart politisk flertall i Bremanger kommune mot utbygginga. Bremanger kommune har stilt seg negativ til at vindkraftverket realiserast og har vidareformidla sine argument i møte med OED.

Kommunen har avslått søknad om dispensasjon fra kommuneplanens arealdel. Utbyggar har påklaga avslaget og saka ligg til behandling hos Fylkesmannen.

MTA-plan og søknad om konsesjonsendringer blei tatt til behandling av NVE 01.11.2019. I dei endra planane er det forutsatt auka installert effekt fra 80 til 86.4MW, auka turbinhøgde frå 130 til 150 meter og 20% samla auke i sveipareal. Saka ligg framleis til behandling i NVE.

Den Norske Turistforening, Naturvernforbundet, Norges Jeger og Fiskeforbund og Norsk Ornitologisk Forening sier i brev til OED at konsesjonen har blitt gjeve på grunnlag av manglende opplysninger, og saman med ei rekke nye vurderingar tilsier dette at konsesjonen må trekkast. Subsidiert gjer dei store endringene at ny konsesjonssøknad og ny konsekvensutredning er nødvendig.

Frist for idriftssettelse: innan 1.9.2022.

Motvind Norge

Der kommunane ikkje vil omklassifisere LNF-områder i kommuneplanens arealdel, skal statleg arealplan ikkje vurderast av OED. Sjå Faurefjell (Bjerkreim) og Skorveheia (Flekkefjord).

Motvind Norge ser Bremangerlandet-saka som ei viktig prinsippsak med særleg store negative miljøkonsekvensar og større manglar i prosessen der OED oppheva NVE sitt avslag. Vi vil vurdere rettslege grep mot en eventuell statleg arealplan i samråd med den lokale gruppa som er etablert mot prosjektet.

Motvind Norge avventar behandling av MTA-plan og konsesjonsendringar hos NVE og OED, men grunna kommunen sitt avslag på LNF-dispensasjon, vil ei eventuell godkjenning av desse uansett ikkje medføre byggestart.

Vi meiner at konsekvensutredninga frå 2011, forutan å vere av dårleg fagleg kvalitet, ikkje lenger er relevant til det omsøkte endra tiltaket. Etter norsk lov vil dermed ei eventuell godkjenning av MTA-plan og konsesjonsendringar vere ugyldig.

SISTE

05.07.2020: Etter møte mellom Motvind og NVE denne veka:
NVE setter vidare behandling av Bremangerlandet vindkraftverk på vent, og sender over ein liten del av saka til Olje og Energidepartementet (OED).

– NVE seier at OED fastslo endeleg i konsesjonen at ilandføring skal vere i Smørhamn, og at utbetring av vegen var ei viktig forutsetting for lokal aksept og at kommunen stilte seg positiv. Dersom dette skal flyttast til Oldeide, må OED omgjere vedtaket av 06.06.2017 om å gje konsesjon.

– Sidan NVE sa nei til vindkraft på Bremangerlandet i 2015, så kan ikkje NVE som ein lavare instans sjekke om lova vart fulgt når dette vart oppheva og omgjort i 2017. NVE ber om at OED gjer eigen lovlegheitskontroll på Bremangerlandet, slik Stortinget ba om.

Det er usikkert kva følger dette vil ha, men truleg vil det kunne auke den samla tidsbruken. Vi meiner at brevet understrekar at konsesjonen må bli oppheva, og så får SFE evt. søke om ein ny konsesjon frå grunnen av med alle endringane dei vil ha.

NVE har ferdigbehandla saka på dei fleste punkt, men haldt korta tett til brystet om kva innstrammingar og innspel dei har lytta til. Berre OED som ga konsesjonen har makt til å stogge utbygginga. NVE vil nekte bygging av kraftlinja Rugsundøy-Bremangerlandet via Hornelen fram til alle klagesaker er avgjorde.

No blir det fullt press mot OED og Tina Bru framover.
– Nei til statleg tvangsplan
– Ja til rikt fugleliv, intakte landskap og friluftsglede.

NVE ber Olje- og energidepartementet (OED) vurdere endret ilandføringssted og transportløsning

Foto: Kjell Aga Ulvestad

Lenker
NVE konsesjonssak https://www.nve.no/konsesjonssaker/konsesjonssak/?id=80&type=A-6

Nei til vindkraft på bremangerlandet https://www.facebook.com/groups/2442949555986811/

Høyringsinnspel – Nei til SFE, BKK https://motvind.org/wp-content/uploads/2020/05/høyring-bremangerlandet.pdf

2017
– OED opphevar vedtaket til NVE og gjev konsesjon til Bremangerlandet vindkraftverk. Vestavind Kraft AS hyllar fleire fylkespolitikarar for solid innsats som lobbyistar. Olje og Energiminister Terje Søviknes annonserer avgjerda som ei «gladmelding til alle i Bremanger», til trass for at kommunen ikkje hadde klaga på NVE sitt avslag. Søviknes blir hylla av vindkraftbransjen. NVE blir samstundes instruert om å godkjenne planene om 132kV overføringslinje og søknad om ekspropriering.

– Italienske Falck Renewables kjøper opp 80% av Vestavind Kraft AS og stiftar Falck Renewables Vind AS. Vindkraftprosjekta Lutelandet, Haramsøy og Bremangerlandet blir untatt salg og eit nytt selskap under Svelgen Kraft Holding blir oppretta – Vestavind Energi AS. Prosjektutviklarane er dei same som før.

– NVE godkjenner 132kV overføringslinje via luftlinje frå Hornelen over Skatestraumen. Bremanger kommune klagar på vedtaket til OED og krever sjøkabel. Kraftlinja og vindkraftverket har aldri blitt vurdert som eit samla inngrep. OED avviser kommunen og andre klagerar.

2018
– Vestavind Energi AS selger sin 46% store eigarandel av Haramsøy-prosjektet til Zephyr for å finansiere vidareutvikling av Bremangerlandet og Lutelandet.

– OED hadde i sin godkjennelse i 2017 gjort vilkår om radarundersøkelsar av fugletrekk over 6 månedar etter påtrykk frå Fylkesmannen. NINA gjennomfører dette, men grunna tekniske problem og røffe vêrforhald blir undersøkelsane kun over 3,5 månedar der kun en liten del av perioden er typiske trekkperiodar på våren og hausten. Likevel viser målingane det som er det høgaste antallet fuglespor i Norge til då. Målingane viser eit konsentrert fugletrekk nattestid gjennom dalfører i utbyggingsområdet som utgjer flaskehalsar. NINA anbefalar storstilt fjerning av turbinar både av omsyn til trekkfuglane og stor observert lokal ørnestamme. Dei anbefalar og periodisk stenging av turbinane.

2019
– Bremangerlandet blir anbefalt ekskludert frå nasjonal ramme for vindkraft av Miljødirektoratet, som i stor grad brukar dei same fugleradarundersøkelse frå 2012 som OED ignorerte i 2017 som grunngjeving, saman med argument om sjeldan inngrepsfri natur og viktige flaggermusbestandar. Miljødirektoratet er enno ikkje kjend med dei nyaste målingane som viser enno større konsentrasjonar fugl. NVE stiller seg bak framlegget og fjernar Bremangerlandet frå nasjonal ramme.

– Vestavind Energi AS stevnar grunneigerar ved Bremangerlandet for tingretten for å ekspropriere utmarka til dei som har nekta å signere kontrakter.

– Nasjonale protestar mot vindkraft tar til, og Tafjord Kraft og Sognekraft trekker seg ut av vindkraft. Eigarskapet i Vestavind Energi AS blir overført frå Svelgen Kraft Holding direkte til SFE. SFE eig no 100% av Bremangerlandet Vindpark AS.

– Bremanger kommune inngår avtale om kompensasjon for bortfall av vegutbetring og djupvasskai på 32,5 millionar i frie investeringsmidlar til kommunen. Avtala inneheld også sikring av kompensasjon på 7 promille av takstverdi i tilfelle bortfall av eigedomskatt.

– SFE lanserar i mai 2019 utvida planar for Bremangerlandet med oppgradert effekt til 92MW, større turbinar, større inngrep i myr, ingen utbetring av fylkesvegen og ingen ny djupvasskai. Rapportane frå NINA om fugletrekk blir ikkje tatt omsyn til, trass lovnadar til OED i 2016.

– SFE leverar MTA-plan og søknad om konsesjonsendring til NVE, men NVE vurderar søknadane som mangelfulle og tar dei ikkje til behandling.

– Miljødirektoratet leverar anbefalingar til Klima og Miljødepartementet som inkluderar størstedelen av Bremangerplatået og Vetvika som landskapsvernområde, og Hornelen-området på øya som nasjonalpark.

– Som eit ledd i den voksande nasjonale motstanden mot vindkraft organiserar ildsjeler i Bremanger ei facebookgruppe som raskt veks til fleire tusen medlemmar. Eit folkemøte blir arrangert på øya saman med Naturvernforbundet og Miljøvernforbundet med 200 deltakerar. Dei politiske partia blir utfordra til å gå tydelig imot prosjektet. Nei-grunneigerar annonserar at dei vil erklære ekspropriasjonsløyvet ugyldig i retten.

– Høgre, Venstre, Arbeidarpartiet og Sosialistisk Ventreparti lovar før valget å kjempe mot etablering av vindkraftverket. Partia vinn eit stort fleirtal ved valet 2019. Det nye fylkestinget i Vestland Fylke går også imot all vindkraft i naturen.

– Fugleradarundersøkelsar i regi NINA blir gjennomført ved Guleslettene, 20km sør for Bremangerlandet. Denne fangar opp heile omfanget av vårtrekket. Resultatet er over 3 millionar større individ og eit hundretusental mindre flokkar småfugl. Dette viser dermed omfanget av fugl som vil fly gjennom flaskehalsane der det er planlagt turbinar og kraftlinjer på Bremangerlandet.

– SFE fjernar ein turbin nær bebyggelse frå planane og søker i oktober på nytt om konsesjonsendringar og leverar MTA-plan til NVE. NVE tar denne til behandling og held høyringsrunde. NVE får rundt 140 innspel til behandling frå organisasjonar, aktørar og privatpersonar. Av dei er berre 2 positive til planane.

– Motstanderar mot vindkraftverket arrangerar demonstrasjon med rundt 200 deltakarar på Sandane, der SFE har hovudkvarter. Dette skjer 16 november, samstundes som Motvind Norge har sitt første landsmøte. Protestane blir støtta av ei rekke miljø og friluftsorganisasjonar.

– NVE godkjenner i desember MTA-plan for 132kV Ålfoten-Rugsundøy-Bremangerlandet, med unntak av delstrekninga Rugsundøy-Bremangerlandet som skal sambehandlast med MTA-plan for vindkraftverket.

– Bremanger kommune vedtar i desember sin motstand mot etablering av vindindustri på Bremangerlandet med grunngjeving i nye kunnskapar om bevaring av myrareal, fugletrekk og uoppfylde vilkår som kommunen satte i 2012. Kommunen sender inn negativ uttale til NVE og varslar at dei vil anmode OED om å trekke konsesjonen. Dette skjer på trass av ei intens lobbyistkampanje frå SFE der dei mellom anna lovar nye millionar til kommunen til friluftslivsformål.

2020
– Sogn og Fjordane Fylke blir oppløyst og SFE-aksjane blir fordelt ut til kommunane. Stemmemajoriteten for 49,5% av aksjane blir overført Vestland Fylke.

– Norges Televisjon, som har konsesjon på Bremangersenderen, og ein av 47 hovedsendarar for TV, radio, nødnett, 4G, forsvar og luftfart i Norge, går ut i media mot konsesjonen.

– Ildsjeler i Bremanger arrangerar i samarbeid med mellom andre Motvind Norge to folkemøter som begge er fullsatte, med fokus på reiseliv, infralyd og samfunnsøkonomi. NHO Reiseliv går i samband med dette ut i nasjonale medier med støtte til motstanden.

– SFE søker Bremanger kommune om dispensasjon frå LNF-område i kommunen sin arealplan. Kommunen avslår søknaden, og SFE sin påfølgande klage på denne. Klaga blir sendt til Fylkesmannen for endeleg avgjerd.

– SFE annonserar rekordoverskot, men vil ikkje betale utbytte. Den offisielle årsaken er koronasituasjonen, men det er naturleg å sjå det i samband med finansiering av utbygginga på Bremangerlandet.

– Rettsaka for å avgjere lovlegheita av SFE sitt ekspropriasjonsløyve blir utsatt til oktober 2020 på grunn av koronasituasjonen.

1990 – 2016

1990
– Planene om vindkraftverk på Bremangerplatået, er gamle. Den første konsesjonen blei gitt tidlig på 90-tallet, heilt ytterst på platået. Dette skulle bli dåtidas største vindkraftverk i landet, men prosjektet blir stogga av Forsvaret på grunn av tap av radarsignal.

2002
– SFE med hovudeigar Sogn og Fjordane Fylkeskommune kjøper opp Ytre Fjordane Kraftlag og blir den største kraftprodusenten i Bremanger.

– SFE og Zephyr lanserar nye planar om eit vindkraftverk som inkluderar mesteparten av fjellområda på øya. Vindkraftplanar blir også lansert på naboøya Frøya. På dette tidspunktet var dette det største planlagte vindkraftverket i Norge.

2005
– Vestavind Kraft AS blir stifta av SFE, BKK, Tafjord Kraft, Sognekraft, Sunnfjord Energi, Sunnhordland Kraftlag og Haugaland Kraft. Vestavind Energi overtar vindkraftprosjekta til SFE, inkludert Bremangerlandet.

2006
– Etter stor motstand frå grunneigerane i dei fleste områdene, blir nedskalerte planer lansert saman med lovnader om utbetring av det lokale fylkesvegnettet til 2-felts veg. Planene besto då av to vindkraftanlegg. Det eine blei seinere fjerna, mens det andre, midt på platået, vart utvida.

2007
– Vestavind Kraft AS og Zephyr stiftar Bremangerlandet Vindpark AS

– Finanskrisa råkar Bremanger hardast av alle norske kommunar. Kommunen har gjort spekulative milliardinvesteringar gjennom Terra med lånte pengar med garantiar i framtidige kraftinntekter frå vasskraft. Kommunen går frå å vere ei av dei rikaste i landet, til å bli ROBEK-lista.

2009
– Elkem selger kraftproduksjonen i Bremanger til SFE som stiftar Svelgen Kraft Holding AS saman med Tafjord Kraft og Sognekraft som medeigerar.

– Vindkraftforum Sogn og Fjordane blir stifta. Dette er ein lobbyistorganisasjon for vindkraft som blir tildelt over 3 millionar frå fylkeskommunen. Fleire sentrale fylkespolitikarar får betalte verv og sitter i dobbeltroller i vindkraftforum, kraftselskap og fylkeskommunen.

2011
– Sogn og Fjordane vedtar sin fylkesplan for vindkraft. Vindkraftforum får ei særrolle til å nedjustere konfliktnivået i områder der kraftselskapa har pågåande vindkraftplanar. Mange av politikarane som vedtar planen har anten verv i Vindkraftforum eller i kraftselskapa som eig Bremangerlandet-prosjektet. Heile Bremangerlandet blei vurdert som for konfliktfylt av Fylkesmannen, men den vedtatte planen har delar av øya som akseptable utbyggingsområder. Prosessen får skarp kritikk frå Naturvernforbundet, Fylkesmannen og juristar.

– Konsekvensutredning kjem for det eine vindkraftområdet, og tre alternative kraftlinjer til fastlandet. Planane vert meldt inn til NVE for eit vindkraftverk med 80MW effekt. Trass i nedjusteringa av konfliktnivå i fylkesplanen, er størstedelen av vindkraftarealet i område med høg konflikt.

2012
– Kommunestyret i Bremanger seier ja, trass stor motstand og fraråding frå administrasjonen. Alle representantar frå Bremangerlandet stemmer i mot. Tilrådinga skjer på strenge vilkår om at den lova vegutbetringa skal gjennomførast, at kraftlinja helst skal leggast i kabel og ikkje komme i konfliktområder, samt at regjeringa må innføre eit skatteregime for vindkraft som sikrar kommunen større inntekter. To andre vindkraftprosjekt på fastlandet, Guleslettene og Hennøy, blir også einstemmig vedteke grunna kommunen sin vanskelege økonomi.

– I samband med Havvind – Strategisk konsekvensutredning (NVE) blir det gjennomført fugleradarmålingar ved Bremangerlandet. Funnet til Norsk institutt for naturforskning (NINA) er at dei store fugletrekka langs norskekysten går over, og ikkje rundt Bremangerlandet.

2014
– Svelgen Kraft Holding tar over eigarskapet i Vestavind Kraft AS.

2015
– Etter stor lokal motstand og protestar fra Miljødirektoratet og Fylkesmannen blir vindkraftverket avslått av NVE i 2015 på grunn av landskap, tap av inngrepsfri natur, lokal fuglestamme og visuelle sumvirkninger med andre vindkraftanlegg. Avgjerda kom altså på trass av at NVE antok at fugletrekka gjekk utanfor kysten av øya. NVE avslår også alle alternativ for 132kV kraftlinje til Bremangerlandet. Motstanderane i Bremanger feirar, og trur saka er død.

– Vestavind Kraft, Vindkraftforum og Sogn og Fjordane Fylkeskommune klagar NVE sitt avslag inn for OED. Naturvernforbundet skuldar fylkesordførar Jenny Følling for inhabilitet, då ho har styreverv i Vindkraftforum og klagar for begge samstundes. Bremanger kommune klagar ikkje på avslaget med grunngjeving i at planane var kontroversielle og at regjeringa ikkje har innført eit skatteregime for vindkraft som kommunen vil tjene på.

2016
– Fylkesmannen spelar inn fugleradarmålingane frå 2012 og ber OED om å avvise klagane på avslag for Bremangerlandet. Fylkesmannen meiner på grunnlag av lokal topografi og generell kunnskap om trekkfugl at det er overveldande sannsynleg at fugletrekka vil gå direkte gjennom utbyggingsområdet.

– I ein epost til OED lovar Vestavind Kraft AS å fjerne turbinar dersom det blir påvist at det er større omfang av trekkfugl i området.

FAKTA

Tekniske fakta

Omsøkt effekt: 80 MW – søkt utvida til 86,4 MW
Antall turbiner: 18
Tårnhøyde: 149,6m
Sveipehøyde: 16,4m over bakkenivå
Turbintype: 18 x Nordex N133 (4,8 MW)
Antall km veg: 12km
Arealbruk: 7,1 km2 konsesjonsområde

Selskap

Konsesjonseier: Bremangerlandet Vindpark AS
Eier: Sogn og Fjordane Energi (SFE)
Frist for idriftssettelse: innan 1.9.2022

Illustrasjoner

Illustrasjoner: Bård S. Solem, MOTVIND Norge

Foto: Linda Stuhaug, Jørund Nygård, Kjell Aga Ulvestad, Svenn Petter Kjerpeset, Jostein Nygård

Motvind Norge

Bidra